مطالعه «کوهورت پارس»  ( PARS Cohort Study )/ A Prospective Study of Non-Communicable Diseases in Southern Iran  از جمله مطالعات متعدد کوهورت آینده‌نگر مبتنی بر جمعیت است که به رهبری دکتر رضا ملک‌زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران و با همکاری جمعی از محققان علوم پزشکی تهران، شیراز و محققان بین‌المللی،  از سال 94 تا کنون در  منطقه جنوب ایران به اجرا درآمده‌اند.

 

مطالعه «کوهورت پارس» درحالی پایه‌گذاری و اجرا شد که دکتر ملک‌زاده و همکارانش، پیش از آن ، در بستر مطالعه کوهورت گلستان، موفق به اجرای مطالعه «پلی ایران» به عنوان طولانی‌ترین کارآزمایی بالینی (۵ساله) ، وسیع‌ترین (بیش از ۳۰۰ روستای استان گلستان) و بزرگترین (۱۵ هزار فرد ۵۰ تا ۷۵ سال مشارکت‌کننده در مطالعه ۵۰ هزار نفری کوهورت گلستان) در زمینه تاثیر قرص ترکیبی «پلی پیل» (ترکیبی از آسپرین ۸۱ میلی‌گرم، انالاپریل ۵ میلی‌گرم / والسارتان ۴۰ میلی‌گرم برای کسانی که با مصرف انالاپریل دچار سرفه می شدند/ ، آتورواستاتین ۲۰ میلی‌گرم  و هیدروکلروتیازید ۱۲ میلی‌گرم، از مهمترین داروهای اساسی مورد نیاز بیماران قلبی عروقی برای کنترل فشار خون، چربی خون و ضد انعقاد خون) در پیشگیری اولیه و ثانویه از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی در بین مشارکت‌کنندگان در مطالعه کوهورت گلستان که 80 درصد جمعیت آنها را قوم ترکمن تشکیل می‌دادند، شدند و قوی‌ترین شواهد علمی در جهان در این زمینه را ارائه کردند که نتایج این مطالعه در سال ۲۰۱۹ در مجله بین‌المللی مشهور «لنست» با عنوان Effectiveness of polypill for primary and secondary prevention of cardiovascular diseases (PolyIran): a pragmatic, cluster-randomised trial منتشر شد.

 

یافته‌های مطالعه «پلی‌ایران» که پیگیری مشارکت‌کنندگان آن با موفقیت ۹۹درصدی همراه بود ، حاکی از  آن بود که ۷۱ درصد مصرف‌کنندگان پلی‌پیل، به مصرف دائمی آن پایبند مانده‌اند. نتایج مطالعه همچنین نشان داد در مجموع، مصرف قرص ترکیبی پلی‌پیل، ۳۴ درصد در پیشگیری از سکته‌های قلبی و مغزی و مرگ‌های ناشی از آن موثر است و با بهبود پایبندی بیماران به مصرف مستمر این دارو ، تاثیر آن افزایش خواهد یافت؛ به طوری که در همین مطالعه با پایبندی ۷۰ درصدی به مصرف قرص پلی‌پیل، میزان تاثیر آن بر پیشگیری اولیه از سکته های قلبی و مغزی به ۵۷ درصد رسیده است.

 

از آن جا که جمعیت مورد بررسی در مطالعه وسیع «پلی‌پیل» را ساکنان شمال شرق ایران (استان گلستان که 80 درصد آنها از قوم ترکمن بودند) تشکیل می‌دادند، دکتر ملک‌زاده و همکارانش تصمیم گرفتند تاثیر قرص ترکیبی پلی‌پیل در پیشگیری اولیه و ثانویه از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی را در بین جمعیت غیرترکمن نیز بررسی و تلاش کنند که داده‌های مطالعه مربوط به مشارکت‌کنندگان از سایر قومیت‌ها، دارای وسعت و شواهد قوی برای انجام مطالعات ملی وسیع‌تر آینده در زمینه پیشگیری از مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی باشد.

 

بر همین اساس مطالعه «کوهورت پارس» در سال 94 با مشارکت بیش از 4 هزار فرد 40 تا 75 سال از اقوام مختلف فارس، ترک و عرب ساکن منطقه جنوب ایران («والاشهر» در شهرستان کازرون استان فارس و 93 روستا از توابع آن) با همکاری محققان علاقه‌مند از دانشگاه علوم پزشکی تهران  (TUMS) و دانشگاه علوم پزشکی شیراز (SUMS) و تیم اصلی در مرکز مطالعه کوهورت پارس شامل پزشکان عمومی، پرستاران متخصصان تغذیه، تکنسین‌های آزمایشگاه، مدیران داده و مسئولان پذیرش، پایه‌گذاری شد.

 

محققان در مطالعه کوهورت پارس، بر اساس ساختارهای تحقیقاتی تایید شده در مطالعه کوهورت گلستان در بخش تولید داده‌ها، طراحی و تکمیل پرسشنامه‌ها، جمع‌آوری نمونه‌های بیولوژیکی و معاینات جسمانی افراد شرکت‌کننده، عمل کرده و مشارکت‌کنندگان در مطالعه (46 درصد مرد و 54 درصد زن با میانگین سنی 52 سال ) را به مدت 10 سال مورد پیگیری وضعیت سلامت و حیات و فوت قرار دادند تا در نهایت به این پرسشها پاسخ دهند که اولا بیشترین علت مرگ‌های زودرس در جنوب ایران چیست؟ و ثانیا عوامل خطر وقوع مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های غیرواگیر مهم مثل سرطانها و بیماری‌های قلبی عروقی در بین جمعیت فارس چه تفاوتی با جمعیت در شمال ایران دارد؟

 

افراد مورد بررسی در مطالعه به دو گروه تقسیم شدند: گروه اول شامل 2200 نفر تحت مداخله دارویی (دریافت روزانه یک عدد قرص پلی پیل ، ترکیبی از آسپرین ۸۱ میلی‌گرم، انالاپریل ۵ میلی‌گرم / والسارتان ۴۰ میلی‌گرم برای کسانی که با مصرف انالاپریل دچار سرفه می شدند/ ، آتورواستاتین ۲۰ میلی‌گرم  و هیدروکلروتیازید ۱۲ میلی‌گرم)  و آموزش سبک زندگی سالم  قرار گرفتند و گروه دوم شامل 2215 نفر ، مراقبت غیردارویی  (حداقل مراقبت با آموزش سبک زندگی سالم) را به صورت پیوسته دریافت کردند.

 

یافته‌های مطالعه کوهورت پارس در نهایت اثبات کرد قرص ترکیبی پلی‌پیل بر پیشگیری اولیه و ثانویه از بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی در بین گروه‌های جمعیتی سایر اقوام شامل فارس، ترک و عرب – غیر ترکمن – تاثیرگذار است و در صورت پایبندی به مصرف مستمر دارو، خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی تا 50 درصد کاهش می‌یابد. یافته‌های مربوط به عوارض دارو، با مقایسه دو گروه شرکت‌کننده در مطالعه (مداخله دارویی و مداخله غیردارویی) نشان داد مصرف پلی‌پیل عوارض خاصی در افراد مصرف‌کننده نداشته است.

 

نتایج مطالعه کوهورت مبتنی بر جمعیت «پارس» که تا کنون ادامه یافته است، همانند مطالعه «پلی ایران» نشان داد که با تجویز مصرف روزانه یک قرص ترکیبی پلی پیل، می‌توان به روشی  ساده، ارزان و در دسترس، به راحتی از وقوع بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی در افراد دارای عوامل خطر از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون بالا، چربی خون بالا و حتی در افراد سالم که هنوز مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی نشده‌اند، پیشگیری کرد.

 

قرص ترکیبی «پلی پیل» که از سالها پیش وارد فارماکوپه ایران شده و در داروخانه‌ها در دسترس است، در حال حاضر جزو فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی نیز قرار دارد.

 

قرص «پلی‌پیل»، دارای دو کاربرد پیشگیرانه است: در سطح پیشگیری اولیه ( کسانی که حداقل یک عامل خطر از میان عوامل خطر فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت، مصرف سیگار، چاقی و کم تحرکی دارند و خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی آنها در حد متوسط است) مصرف روزانه یک عدد قرص پلی‌پیل، موجب کاهش قابل توجه خطر حملات قلبی و عروقی می‌شود. در سطح پیشگیری ثانویه (افرادی که دارای دو یا چند عامل خطر هستند و سابقه تنگی رگ‌های کرونر قلب، سکته قلبی و یا مغزی دارند) نیز مصرف روزانه آن بسیار مهم و ضروری است. این دارو، تنها برای کسانی که حساسیت یا منع مصرف مشخص دارو داشته باشند ، تجویز نمی‌شود. همچنین بر اساس نتایج و شواهد متقن در مطالعه «پلی‌ایران» و «کوهورت پارس»، مصرف قرص ترکیبی «پلی پیل» فاقد عوارض مهم است.

 

با این حال محققان تاکید دارند مصرف قرص ترکیبی اگر همراه با سبک زندگی سالم باشد، نتایج بهتری به همراه خواهد داشت و مصرف این دارو نباید موجب عدم رعایت شیوه زندگی سالم شود.

 

در شرایطی که بیماری‌های مزمن غیرواگیر، در حال حاضر 80 درصد بار بیماری‌ها در جهان را تشکیل می‌دهند و بیماری قلبی عروقی (CVD)  مهمترین علت مرگ در جهان به شمار می‌رود و سازمان بهداشت جهانی برنامه کاهش 25 درصدی مرگهای قلبی عروقی در کشورها تا سال 2030 را هدف قرار داده است،  محققان مطالعه «پلی ایران» و «کوهورت پارس» ضمن تاکید بر لزوم اصلاح سبک زندگی و تاثیر آن در پیشگیری از مرگ‌های زودرس ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی، تحقق اصلاح سبک زندگی در همه افراد در معرض خطر این بیماری‌ها را امری تقریبا دشوار دانسته و امیدوارند که با روش ساده، ارزان و در دسترس «مصرف روزانه یک قرص ترکیبی پلی‌پیل» ، شاهد کاهش 80 درصدی وقوع حوادث عمده قلبی عروقی در کشورها بویژه کشورهای کم درآمد که بیشترین بار حوادث و مرگ‌های قلبی عروقی را متحمل می‌شوند و نیز افزایش سن امید به زندگی به بالای 80 سال باشیم.

 

مطالعه کوهورت پارس ، علاوه بر دستیابی به هدف «پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی و مرگ‌های زودرس ناشی از آن» همچنین از طریق به‌کارگیری روشهای درمانی یا حمایتی اثربخش، شناسایی گروه‌های پرخطر در معرض بیماری‌های مزمن غیرواگیر، انجام مداخله‌های تاثیرگذار بر وضعیت عوامل خطر قابل اصلاح که موجب بروز بیماری می‌شدند، بهبود کیفیت سبک زندگی و آموزش آن به افراد، ارائه خدمات سلامت در دسترس و ارزان بویژه خدمات دارویی و درمانی به پیشگیری از سایر بیماری های مزمن غیرواگیر و مرگ‌های زودرس ناشی از آنها کمک شایانی کرده است . برای نمونه تمام افراد ناقل هپاتیت بی و سی که در مطالعه کوهورت پارس مشارکت داشتند، شناسایی و تحت بررسی بیشتر و درمان قرار گرفتند.

 

در  جریان اجرای مطالعه کوهورت پارس تا کنون 27 مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی منتشر شده، 3 مقاله در حال انتشار است و بیش از 15 پایان‌نامه کارشناسی ارشد و  پی اچ دی با استفاده از داده‌های مطالعه تدوین شده است.

 

 

فهرست مقالات منتشر شده در مطالعه کوهورت پارس

 

 

انتهای پیام