معرفی بیماری هپاتیت  (Hepatitis A )

کبد، یکی از بزرگترین اعضای داخلی بدن است که وظایف بسیار مهمی از جمله دفع سموم، ساخت پروتئین‌های حیاتی، تنظیم مصرف قند خون، سوخت‌و‌ساز چربی‌ها و ساخت برخی هورمون‌های ضروری را بر عهده دارد. اختلال در عملکرد این عضو، گاه باعث بیماری می‌شود. این اختلال ممکن است در اثر عوامل مختلفی از جمله ویروس‌ها، مصرف داروها، مصرف الکل، سموم، فعال شدن غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن (بیماری اتوایمیون) ایجاد شود؛ اما ویروس‌ها مسوول شایع‌ترین نوع اختلال در کبد هستند. از جمله اختلالات کبد ناشی از ویروس‌ها، هپاتیت است که مهمترین انواع آن، هپاتیت A, B, C, D  است. هپاتیت A  که یکی از مهمترین هپاتیت‌های شایع در جهان است، به بیماری ویروسی کبدی ناشی از ویروس Hepatitis A Virus/HAV  گفته می‌شود که از سطح عموما خفیف و به ندرت شدید، کبد را درگیر می‌کند.

 

شیوع بیماری هپاتیت A

 

در سطح جهان، سالانه بیش از 100 میلیون ابتلا به هپاتیت A  و 35 هزار مرگ ناشی از آن گزارش می‌شود. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، مرگ ناشی از ویروس هپاتیت A، نیم درصد از مرگ‌های ناشی از کل هپاتیت‌های ویروسی را تشکیل می‌دهد.

در ایران و بر اساس اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، داده‌های ثبت شده از سال ۹۷ تاکنون حاکی از ابتلای سالانه حدود ۱۲ هزار نفر به هپاتیت A است.

توزیع جغرافیایی شیوع ویروس هپاتیت A را می‌توان به سطوح بالا، متوسط یا پایین تقسیم کرد. از آن جایی که ابتلا به ویروس هپاتیت A عموما ناشی از آب، غذا، شیء و مدفوع آلوده به ویروس است، شیوع این ویروس در مناطقی از جهان که وضعیت بهداشتی ضعیفی دارند، غذا و آب سالم و بهداشتی به اندازه کافی در دسترس نیست، و واکسیناسیون گسترده علیه هپاتیت A وجود ندارد، ویروس این بیماری شایع‌تر است.

 

راه‌های انتقال بیماری هپاتیت A

 

ویروس هپاتیت A ، بسیار مسری است و مصرف آب و غذا ، تماس با شیء ، مدفوع  و ارتباط با فرد آلوده به ویروس از شایع‌ترین راه‌های انتقال بیماری است. انتقال از طریق خون نیز به ندرت وجود دارد و به همین دلیل در افراد معتاد و تزریقی که از سوزن مشترک آلوده به ویروس استفاده می‌کنند، انتقال ویروس هپاتیت A  از این راه هم مشاهده می‌شود. افراد ساکن یا شاغل در مناطقی با شیوع بالاتر هپاتیت A، کادر درمانی و مراقبان بهداشتی، پرستاران کودک و مربیان مهدهای کودک، عضو خانواده دارای فرد مبتلا، افراد بی‌خانمان، مصرف‌کنندگان مواد مخدر و معتادان تزریقی، مبتلایان HIV از جمله افرادی هستند که بیشتر در معرض خطر ابتلا به ویروس هپاتیت A قرار دارند.

 

علائم بیماری هپاتیت A

 

علائم ابتلا به هپاتیت A از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند شامل خستگی، حالت تهوع و استفراغ، دردهای شکمی بویژه در سمت راست و زیر دنده‌ها، مدفوع به رنگ خاک رس، از دست‌دادن اشتها، تب خفیف، ادرار تیره، درد مفاصل، زرد شدن پوست و  چشم (یرقان)، خارش شدید بدن باشد.

نشانه‌های هپاتیت A معمولاً تا روزها پس از آلوده‌شدن به ویروس ظاهر نمی‌شوند. فاصله زمانی بین ابتلا و بروز علایم در افرادی که علایم بیماری را نشان می‌دهند، بین دو تا شش هفته است. کودکان زیر 6 سال مبتلا به ویروس هپاتیت A معمولاً علائم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند و بزرگسالان بیش از کودکان نشانه‌های بیماری را دارند و شدت بیماری و پیامدهای آن در گروه‌های سنی بالاتر، بیشتر است. هپاتیت A گاهی اوقات عود می‌کند و فردی که تازه بهبود یافته است با یک دوره حاد بیماری مواجه می‌شود؛ اما این دوره نیز معمولا با بهبودی همراه است. علائم ابتلا به ویروس هپاتیت A  در عرض چند هفته خودبه‌خود برطرف می‌شوند و  باعث آسیب‌دیدگی مزمن کبد نمی‌شود.

 

تشخیص بیماری هپاتیت A

 

تشخیص بیماری هپاتیت A با انجام آزمایش خون برای بررسی وجود نشانه‌هایی از ویروس هپاتیت A انجام می‌شود. یک نمونه خون از ورید در قسمت ساعد بدن گرفته و آنزیم‌های کبدی و وجود  آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن‌های هپاتیت و بیلی‌روبین بررسی می‌شود.

 

پیشگیری از ابتلا به هپاتیت A

 

• واکسن:

واکسن هپاتیت A تولید شده و در دسترس است. این واکسن می‌تواند از ابتلای فرد به ویروس هپاتیت A جلوگیری کند. واکسن معمولاً در دو دوز تزریق می‌شود – ۶ ماه پس از اولین دوز، دوز بوستر (یادآوری) تزریق می‌شود –  تززیق واکسن هپاتیت A  برای افراد زیر توصیه می‌شود:

1. 1. 1. همه کودکان بزرگ‌تر از یک سال که واکسن‌های بدو تولد را دریافت نکرده‌اند
      2. افرادی که عضوی از خانواده آنها مبتلا به هپاتیت A است
      3. هر فرد بزرگ‌تر از یک سال که بی‌خانمانی را تجربه می‌کند
      4. نوزادان ۶ تا ۱۱ ماهه که در سفرهای بین‌المللی هستند
      5. افرادی که در تماس مستقیم با بیماران مبتلا به هپاتیت A هستند
      6. کارمندان آزمایشگاهی که با هپاتیت A در تماس هستند
      7. افرادی که در نقاطی از جهان که هپاتیت A شایع‌تر است، زندگی یا به آن جاها سفر می‌کنند
      8. مصرف‌کنندگان مواد مخدر
      9. مبتلایان به اختلالات انعقادی خون
      10. مبتلایان به بیماری مزمن کبدی، از جمله هپاتیت B  و C

 

• رعایت بهداشت فردی:

 

1. شستن مرتب دست‌ها: در مکان‌های عمومی و بویژه در خانواده‌هایی که یک فرد آلوده به ویروس هپاتیت A حضور دارد، انتقال از طریق اشیای آلوده به ویروس و همچین غذای تهیه شده توسط فرد مبتلا به ویروس صورت می‌گیرد. بنابراین شستن مرتب دست‌ها، بویژه پس از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از صرف غذا یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس هپاتیت A  است.

 

2. مصرف آب آشامیدنی سالم و بهداشتی: ویروس هپاتیت A از طریق آب آلوده به ویروس هم صورت می‌گیرد؛ بنابراین مصرف آب سالم بهداشتی و تصفیه شده برای پیشگیری از انتقال ویروس توصیه می‌شود

 

3. پیشگیری از تماس فیزیکی نزدیک با فرد آلوده: ویروس هپاتیت A همچنین می‌تواند از طریق تماس فیزیکی نزدیک (مانند رابطه جنسی دهانی- مقعدی) با یک فرد مبتلا به ویروس این بیماری منتقل شود؛ بنابراین پیشگیری از رابطه جنسی محافظت نشده توصیه می‌شود.

 

4. توجه به نکات بهداشتی در زمان سفر:

اگر به نقاطی از جهان سفر می‌کنید که در آن شیوع هپاتیت A  زیاد است، این اقدامات را جهت پیشگیری از ویروس این بیماری انجام دهید:

1. 1. 1. تمام میوه‌ها و سبزیجات تازه را خودتان بشویید و پوست بگیرید
      2. گوشت و ماهی را خام یا نیم‌پز نخورید
      3. آب‌معدنی بنوشید و هنگام مسواک‌زدن نیز از آن استفاده کنید
      4. از تمام نوشیدنی‌هایی که کیفیت و بهداشت آن‌ها مبهم است، دوری کنید
      5. اگر آب‌معدنی در دسترس نیست، آب لوله‌کشی را قبل از مصرف بجوشانید
      6. بهداشت فردی را به‌خوبی رعایت کنید
      7. دست‌های خود را به‌طور مرتب به‌ویژه بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از صرف غذا بشویید

 

درمان بیماری هپاتیت A

 

برخلاف هپاتیت B و C، هپاتیت A باعث بیماری مزمن کبدی نمی‌شود و در بیشتر موارد، سیستم ایمنی بدن قادر است در کمتر از ۶ ماه ویروس را پاک کند. بنابراین هپاتیت A درمان خاصی ندارد و تقریباً همه افراد مبتلا به ویروس، خودبه‌خود بهبود می‌یابند و در برابر این ویروس، مصونیت مادام‌العمر خواهند داشت. در موارد نادر، هپاتیت A موجب علائم ناتوان کننده و به ندرت هپاتیت برق‌آسای کشنده (نارسایی حاد کبد) می‌شود.

بهبود علائم ابتلا به هپاتیت A ممکن است کند باشد یا چند هفته و حتی چند ماه طول بکشد. مهم است که از مصرف داروهای غیرضروری که می‌توانند بر کبد تأثیر منفی بگذارند، خودداری کنید.

 

• درمان بیماری هپاتیت A معمولا بر کنترل علائم بیماری متمرکز است:

 

1. استراحت کافی: بسیاری از افراد مبتلا به عفونت هپاتیت A دچار خستگی مفرط و افت انرژی هستند

2. کاهش حالت تهوع: درمان حالت تهوع می‌تواند میل به غذاخوردن را افزایش دهد و همین امر به سهم خود در تقویت سیستم ایمنی تأثیر بسزایی دارد

3. افزایش میان وعده‌ها: سعی کنید که به‌جای وعده‌های پرحجم و سنگین، میان وعده‌های خود را افزایش دهید تا فشار به دستگاه گوارش به حداقل برسد

4. رژیم غذایی متعادل و مقوی: غذاهای پرکالری و مقوی را در برنامه غذایی خود بگنجانید تا انرژی لازم برای سیستم ایمنی تأمین شود

5. خودداری از مصرف الکل:  پردازش الکل برای کبد کار سخت و طاقت‌فرسایی است و می‌تواند به تشدید التهاب کبدی منتهی شود

6. عدم مصرف خودسرانه دارو: اگر به هپاتیت مبتلا هستید هیچ دارویی را بدون مشورت پزشک مصرف نکنید

 

انتهای پیام