دکتر رضا ملک‌زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران و موسس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد این دانشگاه در دوره‌ای که تحقیقات و مطالعات وسیع در حوزه علوم پزشکی را پس از فراغت از مسوولیت‌های اجرایی متعدد آغاز کرد، به دلیل علاقه فراوان به مطالعات اپیدمیولوژیک به دلیل دستاوردهای ارزشمند این نوع تحقیقات در جهان، اجرای این مطالعات را در دستور کار قرار داد و  بعد از تجربه اجرای مطالعات بزرگ : «کوهورت گلستان» در شمال شرق ایران و دستیابی کامل به اهداف آن، «پلی‌ایران» (پیشگیری اولیه از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی) و  «کوهورت پارس» در جنوب ایران، در زمان مسوولیت معاونت تحقیقات وزارت بهداشت، مطالعه «کوهورت پرشین» (مطالعه ملی مبتنی بر کل جمعیت از قومیت‌ها و نژادهای مختلف ایران) را به عنوان بهترین راهکار پیشگیری از بیماری‌ها ، کنترل بار بیماری‌ها و کاهش هزینه‌های نظام سلامت در کشور ، با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور پایه‌گذاری کرد.

در طول سه دهه اخیر ، ایران همانند بسیاری از کشورهای جهان، تغییرات زیادی را از منظر گذارهای «جمعیت‌شناختی» و «اپیدمیولوژیک » تجربه کرده است. از جمله مهمترین این تغییرات، کاهش سهم بیماری‌های واگیر از کل بار بیماری‌ها به 15 درصد و در مقابل، افزایش بار بیماری‌های مزمن غیرواگیر به 80 درصد از سال 1990 تا کنون بوده است. این تغییر بسیار مهم، کشور را نیازمند «طراحی الگوی توزیع بار بیماری‌های مزمن غیرواگیر در مناطق مختلف» کرده است. این الگو باید با توجه به عواملی مانند گستردگی جغرافیایی، تنوع قومیتی و فرهنگی زیاد، رشد جمعیت شهرنشینی، رشد جمعیت سالمندان، سبک تغذیه ، افزایش شاخص توده بدنی عمدتا ناشی از پرخوری و کم‌تحرکی و عوامل خطر دیگری که تفاوت‌هایی با الگوی سایر کشورها ایجاد می‌کند، صورت گیرد. بنابراین مداخلات منجر به ارتقای سلامت در مناطق مختلف کشور، بدون شناسایی دقیق الگوی بار بیماری‌ها و عوامل خطر آنها ممکن نیست و نیازمند مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگ، آینده‌نگر و مبتنی بر جمعیت (مطالعات کوهورت) هستند. بر همین اساس مطالعه ملی کوهورت پرشین به رهبری دکتر رضا ملک‌زاده و با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اجرا شد.

ببینید: اجرای مطالعه ملی کوهورت پرشین در ایران

مطالعه ملی «کوهورت پرشین» که تا کنون در 20 استان ایران اجرا شده، مجموعه‌ای از چند مطالعه شامل کوهورت نوزادان، کوهورت نوجوانان ، کوهورت کارکنان ، کوهورت سالمندان ، کوهورت چشم، کوهورت تصادفات رانندگی و کوهورت بالغین است که برای هر یک از این مطالعات متناسب با جمعیت مشارکت‌کننده، اهداف مختلفی طراحی شده‌ است.

اصلی‌ترین و بزرگترین زیرگروه مطالعه ملی کوهورت پرشین ، مطالعه کوهورت بالغین است  که جمعیت 160 هزار نفری از بزرگسالان بالای 35 سال و در برخی مناطق ، بالای 40 سال را با اهداف بیشتری‌تری وارد مطالعه کرده است. مناطق جغرافیایی مطالعه، بر اساس الگوی بیماری‌های محلی، علل مرگ، مواجهه با عوامل خطر، ثبات جمعیت و ظرفیت‌های محلی انتخاب شده اند.

تمرکز پژوهش‌های بالینی در زمینه شیوع و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مزمن، پیشگیری از مرگ‌های زودرس (زیر 70 سال) ، ارتقای خدمات بهداشتی در کشور،  ایجاد بستری برای تربیت نیروی انسانی متخصص و محقق، شکل‌گیری زیرساخت قوی پژوهشی مبتنی بر جمعیت در دانشگاه‌های علوم پزشکی، گسترش مفهوم پزشکی سلامت‌محور در آموزش پزشکی و فراهم کردن زمینه برای آموزش و پژوهش دانشجویان و متخصصان پزشکی، تمرکز ویژه در جهت ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی در شهرهای جدید کشور که فعلا ساختار روستایی دارند و در حال تغییرات اپیدمیولوژیک هستند، بررسی موثرترین روش‌های پیشگیری ، تشخیص ، درمان و بازتوانی در موارد ابتلا به بیماری‌های مزمن غیرواگیر  در همه نژادها و قومیت‌های مختلف ایرانی، ارائه بسته‌های خدمات سلامت در راستای افزایش امید به زندگی ایرانیان، تاسیس بزرگترین بیوبانک در ایران برای تحقیقات علوم پایه و ژنتیک و تاسیس پایگاه جامع اطلاعاتی، از اهداف و چشم‌اندازهای مطالعه کوهورت بالغین پرشین است.

تاکنون 350 مقاله در بستر مطالعه کوهورت پرشین در مجلات علمی بین‌المللی و مشهور جهان منتشر شده است.

انتهای پیام